Καλέντουλα: Ένα βότανο για το Καλοκαίρι (και όχι μόνο…)

Φέτος δεν θα φύγω για διακοπές, χωρίς να πάρω μαζί μου τους “τρείς σωματοφύλακες” για όμορφη επιδερμίδα! Παρέα με την αλόη μου και το passe- partout αιθέριο έλαιο λεβάντα, του συνεταιρισμού Βοίου Κοζάνης, θα πάρω το σωτήριο και παντός καιρού λάδι καλέντουλα.

Έτσι, δεν θα φοβηθώ ούτε καψίματα απ΄τον ήλιο, ούτε δερματικούς ερεθισμούς, ούτε τσιμπήματα εντόμων, πολύ δε περισσότερο θα ενισχύσω την καλοκαιρινή μου φροντίδα αντιγήρανσης και θα εκμηδενίσω κάθε επίπτωση της συνεχούς έκθεσης στον ήλιο και της βλαβερής ακτινοβολίας του.  Σύμμαχος μου σε όλα αυτά ένα ταπεινό κίτρινο λουλούδι, ένα θαυματουργό βοτάνι με αιγυπτιακή καταγωγή και ρωμαϊκό όνομα.

Η λατινική ονομασία της είναι Calendula officinalis και προέρχεται από τη λατινική λέξη «calens» «kalendae» (καλένδες) που σημαίνει «πρώτη μέρα του μήνα», πιθανότατα γιατί η καλέντουλα ανθίζει τις πρώτες μέρες των περισσότερων μηνών του χρόνου. Το officinalis δείχνει την παραδοσιακή φαρμακευτική χρήση του βοτάνου.

Στα ελληνικά την αποκαλούμε καλέντουλα αλλά και καλέντουλα των αγρών, κίτρινη μαργαρίτα, κατιφές, καλενδούλη, µοσκαρδίνι, αδράχτι της γριάς, πετεινόχορτο.   Ανήκει στην οικογένεια των συνθέτων και όλοι μας, ίσως, μπορούμε να αναγνωρίσουμε αυτό το λουλούδι με τα πορτοκαλοκίτρινα άνθη, που είναι τόσο συνηθισμένο παντού στην Ευρώπη.

Ανθίζει εύκολα, όχι μόνο στην ύπαιθρο αλλά και στις πόλεις, γι΄αυτό και χρησιμοποιείται ως ένα ανθεκτικό καλλωπιστικό φυτό που στολίζει τα μπαλκόνια και τις αυλές μας.  Προσαρμόζεται σε πολύ δύσκολες καιρικές και εδαφικές συνθήκες, σε άνυδρα εδάφη, σε πλαγιές βουνών, σε χωράφια, στις άκρες των δρόμων, σε τόπους με μεγάλη ηλιοφάνεια, αλλά και όπου επικρατεί μεγάλο ψύχος και διαφορά θερμοκρασίας τα βράδια.

Η ιστορία της καλέντουλα ανάγεται πίσω στους αιώνες, όταν την χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Άραβες, οι Ινδοί, οι Πέρσες, ως ένα από τα κορυφαία θεραπευτικά και καλλυντικά βοτάνια τους, αλλά κι ως ένα βασικό συστατικό της διατροφής τους.  Τα πέταλα του λουλουδιού είναι βρώσιμα κι ιδιαιτέρως θρεπτικά κι έτσι οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης όπως οι Γερμανοί, συνήθιζαν να προσθέτουν άνθη της καλέντουλα στις σούπες τους για να δώσουν “άρωμα”.   Ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται στην μαγειρική, στις σαλάτες, σε πολλές σούπες, ενώ το ζωηρό κίτρινο-πορτοκαλί χρώμα των ανθών της, μπορεί να αντικαταστήσει τον κρόκο (σαφράν).  Τα φύλλα της όταν τα τρίψουμε ανάμεσα στα δάχτυλά μας, δίνουν μια χαρακτηριστική ευωδιαστή μυρωδιά…

Η θεραπευτική της δράση κι οι ευεργετικές της ιδιότητες είναι ιστορικά αποδεδειγμένες. Χρησιμοποιείται στην δυτική ιατρική από τον 12ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια του Αμερικάνικου Εμφυλίου οι γιατροί σε έλλειψη φαρμάκων,  φρόντιζαν με καλέντουλα τις ανοιχτές πληγές των στρατιωτών, καθώς τους ήταν ήδη γνωστές οι αντισηπτικές κι επουλωτικές ιδιότητες της.  Στο Παρίσι στη Γαλλική Επανάσταση το 1848, χρησιμοποιήθηκε από τους γιατρούς σε πολλά θύματα που είχαν θραύσματα στα οστά από τραύματα σφαιρών, των οποίων τα άκρα υπό άλλες συνθήκες θα είχαν ακρωτηριαστεί. Αμέτρητοι άνθρωποι σώθηκαν τότε με την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα της καλέντουλα. Ενδείκνυται επίσης σε περιπτώσεις τραυματισμών των μυών και των τενόντων και όπου υπάρχει έντονη φλεγμονή.

Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, η καλέντουλα χρησιμοποιείται τόσο ως εσωτερική χρήση σε μορφή ροφήματος για την αντιμετώπιση του έλκους, την γαστρίτιδα, τις λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος, την δυσμηνόρροια, ως χωνευτικό αλλά και αντι-ιικό, όσο κι εξωτερικά για την επούλωση πληγών, εγκαυμάτων και τσιμπημάτων εντόμων.  Όταν η καλέντουλα χρησιμοποιείται επιδερμικά, τότε οι ιδιότητες της είναι πραγματικά εντυπωσιακές.

Είναι ιδανική για το ευαίσθητο και ερεθισμένο δέρμα είναι ενυδατική και μαλακτική, καταπραΰνει τους ερεθισμούς του δέρματος και του ερυθήματος και έχει θαυμάσιες επουλωτικές κι αναπλαστικές δυνατότητες και αντισηπτική – αντιβακτηριακή δράση.  Έτσι συνιστάται σε περιπτώσεις ακμής, φλεβίτιδας, εκζεμάτων, κρεατοελιών, μικροκοψιμάτων, γρατσουνιών, ερεθισμών, επιπεφυκίτιδας.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε επιθέματα με βάμμα καλέντουλα, ως πρώτη βοήθεια σε ελαφριά εγκαύματα, με τον ίδιο τρόπο που βάζουμε το ιώδιο σε λίγο βαμβάκι για να καθαρίσουμε μικρές πληγές, κομπρέσες με έγχυμα σε τσιμπήματα εντόμων ή σε τραύματα που επουλώνονται αργά. Μπορείτε, επίσης, να το εφαρμόσετε σε παιδικά συγκάματα.  Οι κηραλοιφές καλέντουλα είναι ιδανικές για το άλλαγμα πάνας.

Ως αφέψημα είναι κατάλληλη για στοματικές πλύσεις και την αντιμετώπιση της ουλίτιδας.  Οι γαργάρες με το αφέψημα καλέντουλα βοηθούν σε περίπτωση στοματίτιδας και φαρυγγίτιδας.  Ως ρόφημα, εκχυλίζοντας την όπως το τσάι, βοηθάει τις παθήσεις του γαστρεντερικού, πάντα με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού σας κι ανάλογα την πάθηση.

Αύριο θα δούμε την χρήση της καλέντουλας στην ομορφιά μας!

Stella