Vitamins from A to Z: Σήμερα μιλάμε για τη Βιταμίνη D

Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, η οποία απορροφάται από τον οργανισμό μέσω της έκθεσης στις ακτίνες του ηλίου.

Η βιταμίνη D απορροφάται μέσω τoυ δέρματος σε μορφή 7-διυδροχοληστερόλη και μετατρέπεται υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, σε βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη). Έπειτα, η βιταμίνη D3 υδροξυλιώνεται αρχικά στο ήπαρ και μετατρέπεται σε καλσιδιόλη και έπειτα στους νεφρούς, όπου μετατρέπεται σε καλσιτριόλη, η οποία αποτελεί και τη δραστική μορφή της βιταμίνης D.

Τη βιταμίνη αυτή λοιπόν την προσλαμβάνουμε κυρίως από την έκθεση μας στην ηλιακή ακτινοβολία αλλά υπάρχουν και ορισμένες τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνη D όπως είναι ορισμένα «λιπαρά» ψάρια (σολομός, σκουμπρί, τόνος, μπακαλιάρος, πέστροφα, σαρδέλες), το μουρουνέλαιο, τα αυγά και το βοδινό συκώτι.

Η έλλειψη βιταμίνης D αποτελεί πλέον, ένα συχνό φαινόμενο που παρατηρείται παγκοσμίως, ιδίως σε χώρες με χαμηλή ηλιοφάνεια όπου είναι περιορισμένη η έκθεση στο φως του ήλιου, ενώ σε περιοχές με εύκρατα κλίματα, η έλλειψη παρατηρείται εποχιακά, κυρίως κατά τούς χειμερινούς μήνες.

Και ενώ κανείς θα περίμενε, ότι σε μια ηλιόλουστη χώρα όπως η δική μας, οι πολίτες δεν κινδυνεύουν από τέτοιου είδους έλλειψη τα δεδομένα μας διαψεύδουν, καθώς η έλλειψη της βιταμίνης D αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα και στην Ελλάδα. Πρόσφατη μελέτη στον ελληνικό πληθυσμό ανέδειξε πως το 57,7% έχει έλλειψη βιταμίνης D.  Μιλάμε φυσικά για ένα τεράστιο ποσοστό αν αναλογιστούμε την ηλιοφάνεια που χαρακτηρίζει τη χώρα μας.

Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε την έλλειψη βιταμίνης D χωρίς να προηγηθούν εξετάσεις, καθώς δεν υπάρχει ξεκάθαρη συμπτωματολογία, ενώ πολλοί μπορεί να παραμένουν και ασυμπτωματικοί, ακόμα και σε σοβαρή έλλειψη. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συχνότερα είναι μυϊκή αδυναμία και κούραση, κράμπες, κεφαλαλγία, δυσκολία συγκέντρωσης και αρθριτικοί πόνοι.

Τι καθιστά όμως τη βιταμίνη αυτή τόσο σημαντική? H βιταμίνη D διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην υγεία των οστών και των δοντιών, ενώ σημαντικός είναι και ο ρόλος της στην πρόληψη διαφόρων χρόνιων και αυτοάνοσων νοσημάτων, αλλά και στην ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο σπουδαίος ρόλος της στα οστά υπογραμμίζεται ήδη από την παιδική και νηπιακή ηλικία συμβάλλοντας στην υγιή ανάπτυξη του σκελετικού συστήματος, ενώ αργότερα στην ενήλική ζωή η έλλειψη της μπορεί να επιταχύνει ή να επιδεινώσει τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης. Ακόμη, η βιταμίνη D είναι σημαντική για την υγεία των ούλων, της καρδιάς, ενώ η έλλειψη της έχει συνδεθεί και με την κατάθλιψη, τις εναλλαγές της διάθεσης και τη μελαγχολία.  Εκτός των άλλων, η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί σε πολλές έρευνες (και εξετάζονται ακόμα τα συγκεκριμένα δεδομένα) με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας, σακχαρώδους διαβήτη, διαφόρων μορφών καρκίνου (ειδικά του εντέρου), καρδιακής νόσου, ψυχιατρικών νόσων και αυτοάνοσων νοσημάτων.

Ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση έλλειψης βιταμίνης D αποτελούν τα παιδιά, οι έφηβοι, οι ηλικιωμένοι που πολλές φορές λόγω προβλημάτων υγείας δεν εκτίθενται συχνά στο ήλιο, άτομα που λόγω θρησκευτικών ή πολιτιστικών πεποιθήσεων καλύπτουν πλήρως το σώμα τους με ρούχα, άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα καθώς η μελανίνη δρα σαν φίλτρο στην απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας κλπ. Η έλλειψη αυτή μπορεί να οδηγήσει και σε πιο σοβαρά προβλήματα όπως στα βρέφη και τα παιδιά όπου η έλλειψη βιταμίνης D οδηγεί στο να μη γίνεται σωστή επιμετάλλωση των οστών και μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση ραχίτιδας.

Σημαντικό ρόλο στην έλλειψη της βιταμίνης D διαδραματίζει και ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Συχνά οι επαγγελματικές απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας και οι καθημερινές μας συνήθεις μας οδηγούν στην  πολύωρη παραμονή μας σε κλειστούς χώρους, ενώ και τα παιδιά με τη συνεχή ενασχόληση τους με τις ηλεκτρονικές συσκευές, βρίσκονται συνεχώς μακριά από τον ήλιο κάτι που τελικά οδηγεί στην αναπόφευκτη έλλειψη της <βιταμίνης του ήλιου>.

Βέβαια, ο ήλιος και η ακατάσχετη έκθεσή μας σε αυτόν, μπορεί πολύ συχνά να αποφέρει βλαβερά για την υγεία αποτελέσματα, όπως είναι ο  καρκίνος του δέρματος, και αυτό το γεγονός μας έχει οδηγήσει στην χρήση αντηλιακών σκευασμάτων, που ενδεχομένως η κατάχρησή τους να είναι σε ένα βαθμό  υπεύθυνη για τα σημαντικά ποσοστά έλλειψης βιταμίνης D που έχουν παρουσιαστεί παγκοσμίως.Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να προσλαμβάνουμε την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D;

Δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω παρά 15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο την ημέρα, ή τους χειμερινούς μήνες να αυξήσετε την κατανάλωση των τροφών που την περιέχουν.Σε μεγάλη έλλειψη μπορείτε να λάβετε ένα συμπλήρωμα, πάντα με τη συγκατάθεση  του γιατρού σας και να αυξήσετε την κατανάλωση των τροφών που την περιέχουν.

Αθηνά Παπατσαράκη

Διατροφολόγος- Διαιτολόγος

[email protected] / insta: athina.pap92